Έκθεση «ΓΥΝΑΙΚΕΣ. Συνομιλίες Ελληνίδων δημιουργών μέσα στον χρόνο»

67 έργα από 53 καλλιτέχνιδες

Στην έκθεση «ΓΥΝΑΙΚΕΣ. Συνομιλίες Ελληνίδων δημιουργών μέσα στον χρόνο» εκτίθενται 67 αντιπροσωπευτικά έργα 53 Ελληνίδων καλλιτέχνιδων.

Τα πρώτα καλλιτεχνικά βήματα τον 19ο αιώνα

Για αιώνες η ενασχόληση των γυναικών με την τέχνη ήταν κυρίως ερασιτεχνική. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, όταν έγιναν δεκτές οι πρώτες γυναίκες στην έως τότε ανδροκρατούμενη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.

Με επαγγελματική πλέον καλλιτεχνική κατάρτιση, οι γυναίκες δημιουργοί διεκδίκησαν σύντομα βήμα στη δημόσια σφαίρα. Μέσα στις επόμενες δεκαετίες, δεν δίστασαν να πειραματιστούν με νέα μέσα και τεχνικές, ενώ παράλληλα κατέκτησαν σημαντικές θέσεις σε κορυφαίους καλλιτεχνικούς θεσμούς και στην εκπαίδευση.

Οι σύγχρονες προκλήσεις

Η νέα χιλιετία έφερε νέες προκλήσεις για τις γυναίκες δημιουργούς, οι οποίες κλήθηκαν να διαδραματίσουν πολλαπλούς και συχνά αντικρουόμενους ρόλους. Παρ’ όλα αυτά, δεν έπαψαν να πειραματίζονται. Γυναίκες ζωγράφοι πέρασαν από την αναπαράσταση στην αφαίρεση, χαράκτριες άρχισαν να χρησιμοποιούν νέα μέσα πλάι στις παραδοσιακές τεχνικές, ενώ άλλες δημιουργοί στράφηκαν στη γλυπτική και τις κατασκευές, και συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση και την εξέλιξή τους.

Σήμερα, με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, γυναίκες δημιουργοί αναζητούν διαρκώς νέες μορφές έκφρασης, με αποτέλεσμα την ανανέωση και τον εμπλουτισμό της εικαστικής γλώσσας, αλλά και τη δημιουργία πρωτότυπων έργων με ποικίλες τεχνικές και θεματικές.

Γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν

Σε μια περίοδο που τα ζητήματα ισότητας των φύλων απασχολούν έντονα τον δημόσιο διάλογο, η έκθεση αποκτά ιδιαίτερη σημασία.

Δεν περιορίζεται σε μια ιστορική αναδρομή, αλλά λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ώστε το κοινό να παρακολουθήσει την πορεία, τις διεκδικήσεις και τη σταδιακή εδραίωση της γυναίκας στο καλλιτεχνικό πεδίο.

• Τα πρώτα καλλιτεχνικά βήματα

Οι πρώτες Ελληνίδες ζωγράφοι, όπως η Ελένη Προσαλέντη και η Θάλεια Φλωρά-Καραβία, διεκδίκησαν τη θέση τους σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον και άνοιξαν τον δρόμο για τις επόμενες γενιές.

• Παρουσία στη σύγχρονη τέχνη

Στον 20ό αιώνα πολλές καλλιτέχνιδες, όπως η Χαρίκλεια Αλεξανδρίδου-Στεφανοπούλου, η Ίρα Οικονομίδου, η Βάσω Κατράκη, και αργότερα η Όπυ Ζούνη, η Βάνα Ξένου και η Χρύσα Ρωμανού αξιοποίησαν αφηρημένες μορφές, νέες τεχνικές και υλικά, και διεύρυναν τα όρια της καλλιτεχνικής έκφρασης.

• 2ο φεμινιστικό ρεύμα

Κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, το 2ο φεμινιστικό κίνημα και η επαφή με τα καλλιτεχνικά ρεύματα του εξωτερικού συνέβαλαν στη διαμόρφωση νέων προσεγγίσεων.

Δημιουργοί όπως η Chryssa, η Νέλλα Γκόλαντα, η Ρένα Παπασπύρου και η Ναυσικά Πάστρα διεύρυναν τον εικαστικό χώρο με έργα που συνδέουν την τέχνη με την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και τον χώρο.

• Πειραματισμός με τα μέσα

Οι επόμενες γενιές, όπως η Μαρία Γιαννακάκη, η Ειρήνη Γκόνου, η Λήδα Παπακωνσταντίνου και η Βίκυ Τσαλαματά, πειραματίστηκαν περισσότερο με τα μέσα και συνδύασαν τεχνικές, υλικά και ιδέες.

• Σύγχρονη εποχή

Στη σύγχρονη εποχή οι γυναίκες δημιουργοί αξιοποιούν ψηφιακές τεχνολογίες, πολυμέσα και εγκαταστάσεις, και διερευνούν θέματα ταυτότητας, φύλου, κοινωνικής δικαιοσύνης και περιβάλλοντος.

Καλλιτέχνιδες όπως η Μαριάννα Στραπατσάκη, η Βένια Μπεχράκη, η Έφη Σπύρου και η Νατάσσα Πουλαντζά εκπροσωπούν τη νέα δυναμική φωνή της ελληνικής εικαστικής σκηνής, και προωθούν τον διάλογο για τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία.

Σύμπραξη για τη συνεισφορά των γυναικών δημιουργών

Η Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank, με ενεργό ρόλο στον χώρο του πολιτισμού και της τέχνης, παρουσιάζει επιλεγμένα έργα γυναικείας καλλιτεχνικής δημιουργίας. Παράλληλα, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης δίνει έμφαση στον σύγχρονο διάλογο, μέσα από την έκθεση έργων νεότερων καλλιτέχνιδων που εκφράζουν τις ανησυχίες, τις προκλήσεις και τις ιδέες της εποχής μας.

Η έκθεση στο Ρέθυμνο αποτελεί σημαντική σύμπραξη που συνδέει διαφορετικές εποχές και τεχνοτροπίες, και αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στη διαμόρφωση της τέχνης, καθώς και της κοινωνίας του 21ου αιώνα.

Επιμέλεια και συντελεστές της έκθεσης

• Συντονισμός: Δρ Δήμητρα Τσαγκάρη
• Επιστημονική επιμέλεια: Μαρία Μαραγκού, Δρ Δέσποινα Τσούργιαννη, Γεωργία Μάζη
• Μουσειολογικός σχεδιασμός: Χαρά Μαραντίδου, mulo creative lab
• Διοικητική και οργανωτική υποστήριξη: Κατερίνα Κουγιουμουτζή, Ελένη Κακούρη
• Ψηφιακές εκτυπώσεις: Νίκος Καραμπάσης
• Ψηφιακή εφαρμογή – Infokiosk: Tool Digital Agency
• Σχεδιασμός συνοδευτικού καταλόγου: Θύμιος Πρεσβύτης, Peak Design

Την έκθεση συνοδεύει η έκδοση της Alpha Bank ΓΥΝΑΙΚΕΣ. Συνομιλίες Ελληνίδων Δημιουργών μέσα στον χρόνο – Κατάλογος Έκθεσης: Ρέθυμνο 2025.

Η έκδοση κυκλοφορεί στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα και προσφέρει πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Την επιμελήθηκαν οι Δρ Δέσποινα Τσούργιαννη, Γεωργία Μάζη.

Παράλληλα κυκλοφορεί και μια μεγαλύτερη έκδοση με τίτλο ΓΥΝΑΙΚΕΣ. Ελληνίδες Δημιουργοί στη Συλλογή της Alpha Bank, η οποία περιλαμβάνει και τις 145 Ελληνίδες καλλιτέχνιδες που εκπροσωπούνται στη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank. Την έκδοση επιμελήθηκαν και πάλι οι Δρ Δέσποινα Τσούργιαννη, Γεωργία Μάζη.