Αργυρό τετράδραχμο Μεγάλου Αλεξάνδρου, Μακεδονία

Εμπρόσθια όψη

Κεφαλή Ηρακλή σε δεξί προφίλ. Φοράει λεοντή και βρίσκεται μέσα σε στικτό κύκλο.

Οπίσθια όψη

Ο Δίας πάνω σε θρόνο. Στο δεξί χέρι κρατάει αετό και στο αριστερό σκήπτρο. Κάτω από το δεξί του χέρι απεικονίζεται ένα στάχυ και κάτω από τον θρόνο το γράμμα «Π».

Στο νόμισμα αναγράφεται η φράση «ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ».

Η εντυπωσιακή αρχή της βασιλείας του Αλεξάνδρου

Ο Αλέξανδρος Γ΄ διαδέχτηκε τον πατέρα του, Φίλιππο Β΄, στον μακεδονικό θρόνο σε ηλικία 20 ετών. Μέσα σε λίγα χρόνια πέρασε στο πάνθεον της Ιστορίας και ονομάστηκε «Μέγας».

Αμέσως μόλις ξεκίνησε η βασιλεία του, κατάφερε να εδραιώσει την εξουσία του στη Μακεδονία και σε όλον τον ελληνικό χώρο.

Δέχθηκε με ενθουσιασμό την ηγεσία της πανελλήνιας εκστρατείας. Έτσι, την άνοιξη του 334 π.Χ. κατευθύνθηκε προς τα ανατολικά με αφετηρία την Πέλλα, για να απελευθερώσει τις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας.

Η πλουσιότερη νομισματοκοπία της αρχαιότητας

Με σκοπό να προωθήσει την οικουμενικότητα, ο Αλέξανδρος προχώρησε σε μια μεγάλη μεταρρύθμιση για το μακεδονικό νόμισμα.

Έθεσε σε κυκλοφορία ένα κοινό νόμισμα, το αργυρό τετράδραχμο, και το προσάρμοσε στον ευρύτατα αποδεκτό αττικό σταθμητικό κανόνα.

Τον ίδιο σταθμητικό κανόνα εφάρμοζε και στα χρυσά νομίσματα που κυκλοφορούσε, όπως ο διπλός χρυσός στατήρας, τον οποίο άρχισε να εκδίδει πιθανότατα μετά την κατάληψη της Τύρου (332 π.Χ.).

Η έκδοση νομισμάτων ήταν τεράστια και συνεχής. Η μεγάλη στρατολόγηση μισθοφόρων και η χρηματοδότηση των εκστρατειών γέννησαν τεράστιες ανάγκες. Για να πληρωθούν όλοι οι στρατιώτες, 26 νομισματοκοπεία σε Ελλάδα και Μικρά Ασία εργάζονταν ασταμάτητα.

Η νομισματοκοπία του Μεγάλου Αλεξάνδρου έγινε η πιο πλούσια βασιλική νομισματοκοπία της αρχαιότητας.

Το διεθνές νόμισμα της αρχαιότητας

Ο Μέγας Αλέξανδρος κατάφερε να θεμελιώσει ένα κοινό νόμισμα για το αχανές κράτος του που απλωνόταν σε 3 ηπείρους: από τα Καρπάθια και τον Δούναβη έως τον Ινδό ποταμό και την Αίγυπτο.

Τα αλεξάνδρεια τετράδραχμα κυριάρχησαν στις διεθνείς αγορές της εποχής και παραμέρισαν τα αντίστοιχα αθηναϊκά. Ήταν ένα αξιόπιστο νόμισμα με τεράστια απήχηση στον αρχαίο κόσμο.

Έγιναν το διεθνές νόμισμα της αρχαιότητας κατά την ελληνιστική εποχή και κατέκλυσαν τις αγορές της ανατολικής Μεσογείου.

Οι Διάδοχοι και οι Επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός ελληνικών πόλεων, εξακολούθησαν να εκδίδουν αλεξάνδρεια τετράδραχμα και μετά τον θάνατό του.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των «θησαυρών», δηλαδή των αρχαιολογικών ευρημάτων συνόλων νομισμάτων, τα αργυρά τετράδραχμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου σταμάτησαν να εκδίδονται το 150 π.Χ. Εξαίρεση αποτέλεσε η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας όπου η κοπή τους συνεχίστηκε περίπου έως το 60 π.Χ.

Η εικονογραφία των αλεξάνδρειων τετραδράχμων

Τα αργυρά τετράδραχμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή αλεξάνδρεια τετράδραχμα είχαν πάντα την ίδια εικονογραφία.

Στην εμπρόσθια όψη απεικονιζόταν ο Ηρακλής. Εκτός από μυθικός ιδρυτής της μακεδονικής δυναστείας, ο Ηρακλής ήταν το πρότυπο του Αλεξάνδρου. Ταυτίστηκε μαζί του, και η επιλογή του αυτή κατά τη διάρκεια μιας στρατιωτικής εκστρατείας ήταν καθαρά σημειολογική.

Στην οπίσθια όψη απεικονιζόταν πάντα ο Δίας να κάθεται σε θρόνο: πατέρας θεών και ανθρώπων, και προστάτης του Μακεδονικού βασιλείου.

Το μόνο στοιχείο που άλλαζε ήταν το σύμβολο ή το μονόγραμμα που χαράσσονταν στο πίσω μέρος του νομίσματος. Αυτό το στοιχείο συνήθως δήλωνε το νομισματοκοπείο ή τον υπεύθυνο της νομισματικής παραγωγής.

Απομιμήσεις των αλεξάνδρειων νομισμάτων

Το νόμισμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έγινε πρότυπο μίμησης από μεμονωμένους ηγεμόνες στον χώρο της Χερσονήσου του Αίμου και από κελτικά φύλα της περιοχής του Δούναβη (3ος αιώνας π.Χ.).

Απομιμήσεις αλεξάνδρειων νομισμάτων εκδόθηκαν και από τους κατοίκους της Αραβίας (μετά το 250 π.Χ.). Η περιοχή αποτελούσε καίριο τμήμα ενός σημαντικού εμπορικού δρόμου. Γι’ αυτό η κοπή των απομιμήσεων συνεχίστηκε έως τον 1ο αιώνα μ.Χ.

Το υλικό κοπής γινόταν όλο και πιο ευτελές με την πάροδο των ετών. Πολλές απομιμήσεις κόβονταν από κράμα αργύρου και αργότερα από κράμα χαλκού.

Υποδιαιρέσεις και ετυμολογία

Το τετράδραχμο ισοδυναμούσε με 4 δραχμές. Κάθε δραχμή αντιστοιχούσε σε 6 οβολούς.

Πριν από την εμφάνιση του νομίσματος, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν στις καθημερινές τους συναλλαγές οβελούς (σούβλες), δηλαδή ράβδους από σίδηρο με μήκος 1-1,5 μέτρο.

Η μία παλάμη μπορούσε να κρατήσει 6 οβελούς. Από το ρήμα «δράττομαι», που σημαίνει «κρατώ σφιχτά», προήλθε και η λέξη «δραχμή», δηλαδή η ποσότητα που χωράει σε μία παλάμη.

Με την εμφάνιση του νομίσματος, η λέξη «οβελός» έγινε «οβολός» και δηλώνει την υποδιαίρεση, το 1/6 της δραχμής.

Το νόμισμα στις εκδόσεις μας

Το αργυρό τετράδραχμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου περιλαμβάνεται στο βιβλίο Μέγας Αλέξανδρος. Από τη Γη της Μακεδονίας έως τα Πέρατα της Οικουμένης σε επιμέλεια της Δρ Δήμητρας Τσαγκάρη. Το βιβλίο παρουσιάζει την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέσα από τα νομίσματά του και τις επιδράσεις τους στον αρχαίο κόσμο, ακόμη και μετά τον θάνατό του. Περιέχει 218 χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα με αναλυτικά επεξηγηματικά κείμενα.

Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Μέγας Αλέξανδρος. Από τη Γη της Μακεδονίας έως τα Πέρατα της Οικουμένης από το e-shop της Alpha Bank.

Η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.