Γιάννης Γαΐτης, Χωρίς τίτλο

Μια μινιμαλιστική σύνθεση

Το Χωρίς τίτλο του Γιάννη Γαΐτη είναι ένα έργο που συνδυάζει στοιχεία ζωγραφικής, γλυπτικής και εγκατάστασης. Για την κατασκευή του, ο Γαΐτης χρησιμοποίησε κόντρα πλακέ θαλάσσης, το οποίο και αξιοποίησε με λιτό αλλά εξαιρετικά εκφραστικό τρόπο.

Οι χαρακτηριστικές φιγούρες με το καπέλο – σήμα κατατεθέν του καλλιτέχνη – πρωταγωνιστούν και εδώ. Όπως στα περισσότερα έργα του, οι 4 φιγούρες είναι πανομοιότυπες μεταξύ τους. Ωστόσο, εδώ αποδίδονται μέσα από κοψίματα. Στο εσωτερικό τους διατρέχονται από οριζόντιες ασπρόμαυρες γραμμές που δημιουργούν ένα οπτικό παιχνίδι φωτός και σκιάς.

Πρόκειται για μια μινιμαλιστική σύνθεση με γεωμετρική ακρίβεια, στην οποία το φως αποκτά ενεργό ρόλο καθώς περνά μέσα από τα ανοίγματα.

Η συμβολική διάσταση του έργου

Οι συμβολισμοί είναι διάχυτοι στο έργο. Μέσα από αυτούς, ο Γιάννης Γαΐτης επιχειρεί να σχολιάσει τον σύγχρονο τρόπο ζωής στις πόλεις.

Οι μορφές με το καπέλο επαναλαμβάνονται με εσκεμμένη τυποποίηση. Συμβολίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο, η προσωπική ταυτότητα του οποίου εξαφανίζεται μέσα στην ομοιομορφία που επιβάλλει το αστικό περιβάλλον.

Παράλληλα, οι ασπρόμαυρες γραμμές αναδεικνύουν την εσωτερική αντίφαση που βιώνουν οι άνθρωποι στις σύγχρονες κοινωνίες. Μια αντίφαση ανάμεσα στην έμφυτη επιθυμία τους για ατομικότητα και την πραγματικότητα της αναπόφευκτης ένταξής τους σε μια ανώνυμη μάζα.

Το Χωρίς τίτλο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της ώριμης περιόδου του καλλιτέχνη, όπου οι θεματικές της ομοιομορφίας και της μαζικοποίησης του σύγχρονου ανθρώπου κυριαρχούν.

Λίγα λόγια για τη ζωή του

Ο Γιάννης Γαΐτης (1923-1984) γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1944 έως το 1951. 

Το 1954 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Παρίσι. Εκεί παρακολούθησε μαθήματα στην Académie de la Grande Chaumière. 

Εικαστικές επιρροές

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Αθήνα, ο Γαΐτης συμμετείχε στην ίδρυση της ομάδας «Οι Ακραίοι». Στην ομάδα συμμετείχε επίσης ο Αλέκος Κοντόπουλος καθώς και άλλοι καλλιτέχνες που είχαν στραφεί στις αφηρημένες τάσεις.

Τη δεκαετία του ’50, κατά τη διαμονή του στο Παρίσι, ο ζωγράφος δέχθηκε επιρροές από την άμορφη τέχνη. Αυτές συντέλεσαν σημαντικά στη δημιουργία των πρώτων δυναμικών μορφών και τον περιορισμό της χρωματικής κλίμακας στο άσπρο, το μαύρο, το κόκκινο και το μπλε. Το σχέδιο του μικρού ανθρώπου ήταν η φυσική εξέλιξη των παραπάνω.

Από τα τοπία στα ανθρωπάκια

Μέχρι το 1960 τα έργα του Γαΐτη αποτελούσαν αφηρημένες εξπρεσιονιστικές συνθέσεις και κυβιστικές απόψεις τοπίων.

Λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’60 άρχισε να διαμορφώνει το προσωπικό του ύφος γύρω από την ανθρώπινη μορφή και όσα αυτή συμβολίζει. Έτσι δημιούργησε τα γνωστά σε όλους ανθρωπάκια.

Τα ανθρωπάκια ήταν τα μέλη ενός απρόσωπου πλήθους μέσα στις σύγχρονες συνθήκες ζωής της άκριτης μαζικοποίησης. Αρχικά το ανθρωπάκι επαναλαμβανόταν γύρω από μια κεντρική παράσταση. Ακολούθησαν στη συνέχεια η σχηματοποίηση και η τυποποίησή του.

Η αυθόρμητη εικονογράφηση του σύγχρονου κόσμου μέσα από τη δική του οπτική απέναντι στον άνθρωπο έγινε για τον εικαστικό μια αέναη εξερεύνηση.

Με βάση το ανθρωπάκι, δημιούργησε επίσης κατασκευές και  γλυπτικές συνθέσεις, ενώ το μετέφερε και σε ρούχα, υφάσματα και παιχνίδια.

Οι δυσκολίες πριν την καταξίωση

Όταν ο Γαΐτης πρωτοεμφανίστηκε στον χώρο των εικαστικών τεχνών (δεκαετίες ’40 και ’50), η δουλειά του δεν έτυχε θερμής υποδοχής. Η άρνησή του να αποδεχθεί τον συγκερασμό της μοντέρνας τέχνης με την ελληνική παράδοση ερχόταν σε αντίθεση με τα έως τότε δεδομένα. 

Ο ίδιος γνώριζε πολύ καλά ότι η κριτική του στάση απέναντι στο φαινόμενο της μαζικοποίησης μπορεί να μη γινόταν εύκολα αποδεκτή από το κοινό. Όπως έλεγε: «Σήμερα κάνω το ανθρωπάκι. Δεν έχω τη δύναμη να το αλλάξω γιατί το ανθρωπάκι με αντιπροσωπεύει απόλυτα… ο κόσμος δεν θέλει να βλέπει τον εαυτό του σαν ανθρωπάκι. Γιατί σου λέει “δεν είμαι αυτός”. Και όμως είναι…».

Με τον καιρό και μέσα από την πορεία του κατάφερε να διαψεύσει τις αρχικές αρνητικές προσδοκίες. Σήμερα το έργο του δεν είναι μόνο από τα πλέον αναγνωρίσιμα, αλλά αποτελεί μια ανεξάρτητη ενότητα στη σύγχρονη ελληνική τέχνη. Το έργο του Γαΐτη διακρίνεται για την πρωτοτυπία και τη συμβολικότητά του.

Ο Γιάννης Γαΐτης στη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank

Στη Συλλογή μας ανήκουν επίσης τα έργα του Γιάννη Γαΐτη:

• Μορφές
• Στην αυλή των θαυμάτων

Συμμετοχή σε εκθέσεις

Το έργο Χωρίς τίτλο παρουσιάστηκε στην αναδρομική έκθεση «Γιάννης Γαΐτης – Αναδρομική έκθεση: 100 χρόνια από τη γέννησή του» που πραγματοποιήθηκε στη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης (Κάζα Μπιάνκα) από 06.10.2023 έως 10.03.2024.

Το έργο Χωρίς τίτλο του Γιάννη Γαΐτη βρίσκεται αναρτημένο στο κτίριο της Alpha Bank στο HUB26 στη Θεσσαλονίκη.

Μπορείτε να το επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού. Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.