Αργυρό δεκάδραχμο Αθήνας

Εμπρόσθια όψη

Κεφαλή Αθηνάς με στρογγυλά ενώτια (σκουλαρίκια) και αττικό κράνος, διακοσμημένο με άνθη και φύλλα ελιάς. Το πρόσωπο της θεάς απεικονίζεται σε προφίλ, αλλά το μάτι φαίνεται ολόκληρο και έχει αμυγδαλωτό σχήμα. Αυτή η εμφάνιση του ματιού είναι χαρακτηριστική της αρχαϊκής τέχνης. Η θεά έχει το ιδιαίτερο αρχαϊκό μειδίαμα.

Οπίσθια όψη

Γλαύκα (κουκουβάγια) που στέκεται κατά πρόσωπο, με ανοικτά φτερά. Πάνω αριστερά υπάρχει ένα κλαδί ελιάς, που ήταν το ιερό δέντρο της θεάς. Δεξιά, ανάμεσα στα φτερά της γλαύκας, υπάρχουν χαραγμένα τα αρχικά του ονόματος της πόλης: «ΑΘΕ». Όλη η παράσταση βρίσκεται μέσα σε έγκοιλο τετράγωνο.    

Αθήνα, η κοιτίδα του πολιτισμού και της δημοκρατίας

Η Αθήνα ήταν η σημαντικότερη πόλη της κλασικής αρχαιότητας. Θεωρείται ο τόπος των κοινωνικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων, και το κέντρο των τεχνών, των γραμμάτων και της δημιουργίας.

Κατά τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. γεννήθηκε και εδραιώθηκε στην Αθήνα η δημοκρατία, το πολίτευμα που κατοχυρώνει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και θέτει τις βάσεις του αποκαλούμενου σήμερα «δυτικού πολιτισμού». 

Η εμφάνιση των δεκάδραχμων

Ενώ τα αθηναϊκά τετράδραχμα, οι περίφημες αθηναϊκές γλαύκες, είχαν κατακλύσει τις διεθνείς αγορές, το 465 π.Χ. περίπου οι Αθηναίοι εξέδωσαν για μία και μοναδική φορά στην ιστορία τους ένα νόμισμα πολύ μεγάλης αξίας, το δεκάδραχμο.

Η έκδοση των δεκαδράχμων συνδέεται με τη νικηφόρο ναυμαχία του Αθηναίου Κίμωνα στον Ευρυμέδοντα ποταμό το 466 π.Χ. Από τη μελέτη των νομισμάτων που σώζονται σήμερα, τα οποία δεν ξεπερνούν τα 40 τεμάχια, συμπεραίνουμε ότι η κοπή διήρκεσε 30-40 χρόνια, δηλαδή από το 465 έως το 431 π.Χ., έτος έναρξης  του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Ο σκοπός της έκδοσης ενός τόσο μεγάλου νομίσματος από τους Αθηναίους συνδέεται προφανώς με την κάλυψη μεγάλων δαπανών, όπως η ναυπήγηση πλοίων, η χρηματοδότηση των πολεμικών αναγκών και η ανεύρεση πόρων για τις οικοδομικές δραστηριότητες.

Το σπάνιο και σημαντικό δεκάδραχμο

Από ιστορική άποψη, το αθηναϊκό δεκάδραχμο είναι ίσως το σημαντικότερο νόμισμα της αρχαιότητας.

Διακαής πόθος για κάθε συλλέκτη αρχαίων νομισμάτων, είναι εξαιρετικά σπάνιο. Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχουν μόνο 2 αθηναϊκά δεκάδραχμα. Το ένα βρίσκεται στο Νομισματικό Μουσείο και το άλλο ανήκει στη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank. 

Διαφορές και ομοιότητες με τα τετράδραχμα

H εικονογραφία του αργυρού δεκάδραχμου είναι ίδια με αυτή του αργυρού τετράδραχμου Αθήνας, δηλαδή η θεά Αθηνά στην εμπρόσθια όψη και η γλαύκα στην οπίσθια. Ωστόσο, από τα δεκάδραχμα απουσιάζει η ημισέληνος στην οπίσθια όψη.

Επίσης, η γλαύκα απεικονίζεται διαφορετικά. Το ιερό πτηνό της Αθηνάς στέκεται κατά πρόσωπο, με ανοικτά φτερά, που καλύπτουν όλο το πέταλο του νομίσματος, κάνοντάς το να μοιάζει με μετάλλιο.

Το αργυρό δεκάδραχμο κυκλοφόρησε περίπου 50 χρόνια μετά την κυκλοφορία και καθιέρωση του παρόμοιου εικονογραφικά αργυρού τετράδραχμου.

Υποδιαιρέσεις και ετυμολογία

Το δεκάδραχμο ισοδυναμούσε με 10 δραχμές. Κάθε δραχμή αντιστοιχούσε σε 6 οβολούς.

Πριν από την εμφάνιση του νομίσματος, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν στις καθημερινές τους συναλλαγές οβελούς (σούβλες), δηλαδή ράβδους από σίδηρο με μήκος 1-1,5 μέτρο.

Η μία παλάμη μπορούσε να κρατήσει 6 οβελούς. Από το ρήμα «δράττομαι», που σημαίνει «κρατώ σφιχτά», προήλθε και η λέξη «δραχμή», δηλαδή η ποσότητα που χωράει σε μία παλάμη.

Με την εμφάνιση του νομίσματος, η λέξη «οβελός» έγινε «οβολός» και δηλώνει την υποδιαίρεση, το 1/6 της δραχμής.

Το νόμισμα στις εκδόσεις μας

Το αργυρό δεκάδραχμο Αθήνας περιλαμβάνεται στο βιβλίο Αθηναϊκές Γλαύκες / Athenian Owls της Δρ Δήμητρας Τσαγκάρη. Παρουσιάζει την ιστορία του νομίσματος και περιέχει φωτογραφίες 30 νομισμάτων από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank.

Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Αθηναϊκές Γλαύκες / Athenian Owls από το e-shop της Alpha Bank.

Η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.